De basilisk, ook wel gekend als een cockatrice, is een klein kruipend dier van ongeveer zestig centimeter. Het neem gelijkheid in aan een haan, maar met leerachtige vleugels en de staart van een slang. De basilisk heeft kwaadaardige gele ogen een iedereen die aan zijn blik onderworpen wordt, verandert in steen. Slechts twee levende wezens kunnen aan zijn blik weerstaan: de wezel en de haan. De wijnruit plant is de enige waarvan tot is bewezen dat deze verstening kan voorkomen.
De eerste basilisk zou voortkomen uit een hoenderen ei dat werd uitgebroed door een pad of slang, hoewel dit verhaal onbevestigd is. Men vindt een basilisk wel soms terug tussen een groep hoenderen (meestal versteend), wat dit verhaal van oorsprong kracht bij zet. Een basilisk sterft als hij een haan hoort kraaien of zichzelf ziet in de spiegel.